Hij bestempelt het architectenbureau of zichzelf niet als koploper als het gaat om circulariteit. Maar voorloper wil Simon Hanemaaijer zich toch wel noemen. “Op projectniveau hebben we toch al heel wat toonaangevende projecten op onze naam staan. Uiteindelijk wil je dat opdrachtgevers naar ons toe komen met de vraag; ‘ik wil een biobased ontwerp. Die krijgen we nu mondjesmaat ook wel, omdat we een bepaalde ervaring opbouwen.”

Sinds 2000 is RoosRos Architecten met duurzaamheid aan de slag. “Op dit moment zijn we er heel anders mee bezig dan toen. Het is best wel een zoektocht geweest om onderscheid te kunnen maken tussen de zin en de onzin. Hoe doe je het op de goede manier? Hoe doe je het effectief?” Tien jaar geleden besloot RoosRos Architecten dan een stap te maken en meer vanuit een expliciete missie en visie te werken. “Onze intrinsieke drijfveer is het respectvol rentmeesterschap. We zijn passanten en hebben de wereld in bruikleen. Omdat vormgeving van de leefomgeving veel impact maakt, vinden wij dat die gezond en zo toekomstgericht mogelijk moet zijn.” 

Primaire gebruik

Toekomstgericht betekent volgens hem verder kijken dan het primaire gebruik. “Met andere woorden”, verduidelijkt hij, “bij een vraag van een opdrachtgever voor een ontwerp van een bedrijfsgebouw met een paar kantoren stellen wij een wedervraag. Die luidt: ‘Wat blijft ervan over als je over tien jaar naar een andere locatie vertrekt?’ Pas als je het gaat hebben over het maken van andere keuzes, dan krijg je vaak een ander gesprek. Op een vraag 'wat wil je overdragen aan je kinderen?' krijg je bijvoorbeeld als antwoord; ‘ik wil een gezonde impact maken’. Dan ontstaan er haakjes waarop wij kunnen doorpakken om het ontwerp duurzamer te maken.”

“

En bovenal waarvan we weten dat het vanuit duurzaamheid en vanuit circulariteit goed is voor de wereld

Hij heeft dat eerste gesprek in de loop der tijd wel zien veranderen. “In het begin ging het heel snel over ‘hoe gaan we het doen?’ Duurzaamheid als een soort extra paragraaf. Een soort toevoeging die vaak sneuvelde, ook wel vanuit budget of vanuit planning of omdat men het toch te moeilijk vond. We zijn het daarom echt dieper gaan inbedden. Dus: 'waarom wil je het project?' En dus op zoek gaan naar de vraag achter de vraag. Het is aan ons om opdrachtgevers zo te bevragen en inspireren, dat wij uiteindelijk de duurzamere ontwerpen kunnen maken die we willen maken. En bovenal waarvan we weten dat het vanuit duurzaamheid en vanuit circulariteit goed is voor de wereld.”

Het Buijtenland van Rhoon

Dat heeft hij ook gedaan bij de opgave van Het Buijtenland van Rhoon. Het Buijtenland van Rhoon is een van oudsher agrarisch gebied wat als compensatiegebied is bestempeld vanwege de aanleg van de Tweede Maasvlakte. Stap voor stap moet het een landschappelijk natuurlijk gebied zijn waar natuurbeheer, recreatie en educatie hand in hand gaan. 

“Voor de architectenselectie voor een multifunctioneel bezoekerscentrum hebben wij op één A3 een uitgesproken visie gepresenteerd waarin wij stelden dat je er niet anders dan een heel circulair en biobased gebouw aan kunt koppelen, als je naar die opgave kijkt.”

Aan tafel

De visie van RoosRos Architecten om de gebouwen biobased te maken maar nog niet precies weten hoe, is omarmd. “Sindsdien zitten we aan tafel. Dan is dus niet de vraag of je het gaat doen maar hoe je het gaat doen. En dan heb je ook het goede gesprek.”

Dat goede gesprek waar hij het over heeft ging over De Vlakkenburg in Het Buijtenland van Rhoon. Deze monumentale boerderij gaat voor bepaalde tijd dienstdoen als een multifunctioneel centrum voor de gelijknamige gebiedscoöperatie. “In onze visie behandelen wij de boerderij als beeldbepalend gebiedseigen bouwwerk. We  maken daarbij onderscheid in het lange termijn monumentale casco en een tijdelijke adaptieve inbouw.”

“

Ik omarm de kerngedachte van Het Nieuwe Normaal om een paar indicatoren te kiezen en daar in uit te blinken

RoosRos brengt de boerderij terug tot de oorspronkelijke essentie. Daarvoor strippen ze voor een groot deel het binnengedeelte. Ze verduurzamen het casco op een biobased en damp-open wijze. Ook de inbouw van de (tijdelijke) programmering tot multifunctioneel centrum geschiedt op maximaal biobased wijze. “Dit”, zo benadrukt Hanemaaijer, “is als ontwerp en bouwmethode nog geen vanzelfsprekendheid, maar sluit wel naadloos aan bij de visie van gebiedstransformatie en het motto ‘lerend beheren’.”

Haat-liefdeverhouding

In het kader van het programma van Zuid-Holland is de transformatie van de boerderij Vlakkenburg langs de lat van Het Nieuwe Normaal gelegd. Met Het Nieuwe Normaal zegt Hanemaaijer een haat-liefdeverhouding te hebben. “We willen graag aantoonbaar gezond zijn en aantoonbaar toekomstgericht. Maar het is wel extra werk dat erbij komt. Het kost nu eenmaal wel de nodige tijd om alles in te vullen. "Tegelijkertijd”, voegt hij er in één adem aan toe, “omarm ik de kerngedachte van Het Nieuwe Normaal om een paar indicatoren te kiezen en daar in uit te blinken. Het is goed dat je inderdaad kunt zien dat iets 60 of 80 procent biobased is.”

Bij Vlakkenburg lag de focus vooral op de indicatoren materialen en management: hoe betrek je de mensen bij het proces? “Voor de materialenkant hebben we ook een bouwbioloog betrokken omdat wij die kennis deels nog niet helemaal zelf hebben. En dat helpt zowel het project als onszelf weer verder.”  

Wat hij uit het programma meeneemt is dat Het Nieuwe Normaal wel past bij waar RoosRos Architecten voor staat. “Het is ook om die reden dat we volgend jaar opdrachtgevers stimuleren om projecten volgens Het Nieuwe Normaal op te tuigen. Kortom, het is ook ons doel om een X-aantal projecten langs de lat van Het Nieuwe Normaal te leggen.”